Mimo tego, że na przestrzeni ostatnich lat odsetek osób palących nałogowo spadł, to z uzależnieniem od nikotyny wciąż borykają się miliony ludzi na całym świecie. W rządowym raporcie na temat postaw Polaków wobec palenia z 2017 roku oszacowano, że 24% społeczeństwa zmaga się z nałogiem, z czego większość to mężczyźni.
Mówi się jednak także, że coraz mniej młodych osób odczuwa pociąg do papierosów, a ludzie starsi coraz częściej znajdują w sobie siłę do skończenia z tym szkodliwym przyzwyczajeniem. Są to oczywiście pozytywne akcenty, jednak wcale nie umniejszają one skali problemu.
Mechanizm uzależnienia i skutki palenia papierosów
Nikotyna jest związkiem o działaniu psychoaktywnym, uznanym przez WHO za… narkotyk. Jej naturalnym źródłem są korzenie i liście tytoniu, a zawartość w suchym tytoniu papierosowym waha się między 1-2%. Dostarczana do organizmu człowieka razem z dymem papierosowym silnie oddziałuje na ośrodkowy układ nerwowy. Od strony fizycznej odpowiada za wyrzut dopaminy, dzięki której palący doświadcza krótkotrwałego uczucia szczęścia. Powoduje także wzrost adrenaliny – przy standardowych dawkach nikotyny skutkuje to ogólnym pobudzeniem organizmu, podwyższonym ciśnieniem oraz zanikiem uczucia bólu czy głodu. Pojawia się także satysfakcja z uzyskanego efektu, a układ nerwowy już po mniej więcej dwóch godzinach domaga się kolejnej porcji. Niestety, w miarę coraz częstszego palenia zapotrzebowanie na nikotynę zwiększa się, a efekt wciąż pozostaje podobny – receptory nikotynowe znajdujące się w ośrodkowym układzie nerwowym stymulowane przez nikotynę namnażają się, przez co dla zachowania równowagi niezbędna jest większa jej ilość, aby wszystkie były pobudzone w równym stopniu. Oprócz błędnego koła uzależnienia fizycznego, które fundują sobie osoby palące, występuje także zależność psychiczna. Mowa tutaj o samym obrządku palenia – papieros w dłoni, gesty związane z paleniem oraz odruch zaciągania się dymem często „działają” uspokajająco w sytuacjach stresowych i skutecznie odwracają uwagę od źródła napięcia.
Szkodliwe skutki i… jak to rzucić?
Z punktu widzenia jednostki najważniejsze skutki nikotynizmu to te związane ze zdrowiem. Powszechnie wiadomo, że uzależnienie od palenia papierosów zwiększa ryzyko występowania nowotworów płuc i jamy ustnej, chorób układu krążenia czy udarów mózgu. I to nawet nie ze względu na samą nikotynę – ona w porównaniu do pozostałych związków toksycznych, które wdychamy wraz z dymem papierosowym wydaje się wręcz nieszczególnie szkodliwa. Bierne palenie, na które narażone są osoby zdrowe w otoczeniu palącego jest równie, a może nawet bardziej niebezpieczne niż palenie czynne. Całe szczęście, że wiele osób coraz bardziej świadomie podchodzi do tematu i zdobywa się na trudny, pierwszy krok związany z rzuceniem palenia, czyli podjęcie samej decyzji. Nikotynizm bowiem skutecznie można leczyć metodami takimi, jak np. farmakologiczna, terapia zastępcza, psychoterapia, a nawet akupunktura. Najbardziej popularna są jednak dwie pierwsze, z czego metoda farmakologiczna polega na przyjmowaniu leków z substancjami o działaniu podobnym do nikotyny. Należy do nich między innymi cytyzyna, zawarta w preparatach takich, jak np. Tabex – www.apteka-melissa.pl/produkt/tabex, która zmniejsza głód nikotynowy i pozwala zlikwidować jego objawy, co pomaga w odzwyczajeniu się od palenia papierosów.
